Önce Narsist nedir, buradan başlayalım. Narsisizm veya özseverlik, kişinin kendi bedensel ve/veya zihinsel benliğine karşı duyduğu hayranlık ve bağlılıktır. Kabaca tabirle kişinin kendisine aşık olması olarak tanımlanan bir terimdir. Sigmund Freud narsisizmi “dış dünyadan soyutlanan libidonun (cinsel enerji) egoya (ben) yönlendirilmesi” şeklinde açıklamıştır. Yani libidonun büyük bir depoda toplanır gibi egoda toplanması ve daha sonra nesnelere yönlendirilmesi; fakat kolaylıkla tekrar soyutlanarak egoya yönlenmesi durumudur.
Narsist bir partneri tanımak ve ilişkideki belirtileri fark etmek genelde oldukça zordur. Çünkü narsistik kişilik özellikleri genellikle gizlenir veya başka şekillerde maskelenir. Ancak, aşağıdaki belirtiler genellikle narsistik bir partneri tanımamıza yardımcı olabilir:
- Narsist bir birey genellikle kendini ve kendi ihtiyaçlarını öncelikli olarak görür. Yoğun bir şekilde kendi ihtiyaçlarına odaklıdır. Fakat bunu asla apaçık size belli etmeyecektir.
- Partneriniz sürekli olarak kendi isteklerini ve ihtiyaçlarını ön plana çıkarıyorsa, diğer insanların ihtiyaçlarını veya duygularını göz ardı ediyorsa,
- Başkalarının duygularına veya ihtiyaçlarına empati gösterme konusunda zayıftır. Bu yüzden empati yerine, sizin bir sonraki adımınızı bilebilmek için sizi anlıyormuş gibi davranabilir. Partnerinizin sizin duygularınıza veya ihtiyaçlarınıza gerçekten ilgi göstermediğini, duygusal olarak sizinle bağ kuramadığını fark ederseniz,
- Sık sık dışsal onay ve övgü arar. Partneriniz sürekli olarak dışarıdan gelen onay ve ilgiye ihtiyaç duyuyor ve bunun için sürekli çaba sarf ediyorsa, bunu yapmadığını için size öfkeleniyorsa ya da sizi bir şekilde bu konudan başka her konuşma için seçeneksiz bırakıyorsa,
- Sıklıkla diğer insanları manipüle etme eğilimindedir. Partneriniz sık sık sizin üzerinizde kontrol sağlamak veya istediklerini elde etmek için manipülatif davranışlar sergiliyorsa,
- Gerçeği çarpıtma veya yalan söyleme eğilimindedir. Fakat bunu da genelde ispatlamamanız için söylemlerinde, tavırlarında gizem yaratarak durumu örtbas edecektir. Partneriniz sürekli olarak gerçeği çarpıtıyor, sizi kandırmaya çalışıyor veya yalanlar söylüyorsa,
- Kendini aşırı bir şekilde yüceltir ve diğer insanları küçümser. Partneriniz sürekli olarak kendisini överek veya diğer insanları aşağılayarak konuşuyorsa,
Bu belirtilerden bir veya birkaçının partnerinizde görülmesi, narsistik kişilik özelliklerine işaret eder. Ancak, narsistiklik spektrumu geniş bir kavramdır ve kesin bir teşhis koymak için bir uzmana başvurmak en iyisi olacaktır. Unutmayın ki, sağlıklı bir ilişki karşılıklı saygı, empati ve destek üzerine kurulmalıdır.
Öncelikle Yapılması Gereken;
İlişkinizde gösterdiğini sandığınız çaba aslında sizin için değil , kendi egosunu beslemek için harcadığı bir çabadır. Tuzağına düşmeyin . Genellikle olan özelliklerinin, açığa çıkmamak ve sizi yanıltmak için aksini yapabilir. Burada odaklanmanız gereken, yaptıkları ile söylemlerinin uzun bir vadede tutarlılığını gözlemlemektir.
Narsist bir partner ile bir ilişki riskini minumuma indirmek için tanışma döneminde neler yapmalıyız?
- İletişimi Gözlemleyin: İlk buluşmalarınızda, partnerinizin iletişim tarzını ve davranışlarını dikkatlice gözlemleyin. Empati gösteriyor mu? Diğer insanların duygularına ve ihtiyaçlarına saygı duyuyor mu? Kendi çıkarlarının aksine olan durumlardaki iletişim becerileri ve empatik davranışları, narsistik kişilik özelliklerinden yoksun olan bir partnerin işaretleridir.
- Kendiniz Olun: İlişkinin başlangıç aşamasında, kendiniz olmaktan çekinmeyin. Kendinizi saklamaya veya değiştirmeye çalışmayın. Gerçek kimliğinizle ortaya çıkın ve partnerinizin sizi kabul edip etmediğini gözlemleyin. Narsistik bir partner, sizi değiştirmeye çalışarak manipüle etmek isteyecektir.
- Geçmiş Davranışlarına Dikkat Edin: Partnerinizin geçmiş ilişkileri ve davranışları hakkında bilgi edinmeye çalışın. Eski partnerleriyle ilişkileri hakkında ne söylüyor? Sürekli olarak başkalarını suçluyor mu veya kendi sorumluluğunu kabul etmekten kaçınıyor mu? Bu tür ipuçları, narsistik eğilimleri gösterecektir.
- Sınırlar Belirleyin ve Sınırlarınızı Koruyun: Kendi sınırlarınızı belirleyin ve bu sınırlara saygı duyulmasını sağlayın. Kendi sınırlarına sizin sınırlarınızdan daha önem veriyor ve o alanlarda negatif bir konuşmaya geçiyorsa uzaklaşın. Partneriniz sınırlarınıza saygı göstermiyorsa veya sürekli olarak sizi zorluyorsa, bu ilişkinin sağlıklı olmadığına dair bir işaret olacaktır.
- Kendi Bağımsızlığınızı Koruyun: İlişkinin erken aşamalarında, kendi bağımsızlığınızı korumayı unutmayın. Kendi ilgi alanlarınızı, hobilerinizi ve arkadaşlarınızı ihmal etmeyin. Bir ilişkiye başladığınızda, bireysel kimliğinizi kaybetmek, sizi narsistik bir partnerin manipülasyonuna daha açık hale getirir. Sizi cümleleri ya da tavırları ile kendince bir ceza şekli türeterek manipüle etmesine asla izin vermeyin.
- Objektif Olarak Gözlemleyin: İlişkiyi objektif bir bakış açısıyla değerlendirin. Partnerinizin davranışlarını, duygularınızı ve ilişki dinamiklerini mantıklı bir şekilde gözlemleyin. İlişkiyi sadece duygusal bir bağlamda değil, aynı zamanda sağlıklı bir ilişki olup olmadığı açısından da değerlendirin. Duruma mutlaka dışarıdan bir gözle bakmaya çalışın.
Bu adımlar, narsist bir partnerle ilişki riskini azaltmaya yardımcı olabilir, ancak kesin bir koruma sağlamazlar. Bir ilişki içinde narsistik özelliklerin ortaya çıkması, bazen zaman alabilir. Bu nedenle, ilişkinin her aşamasında dikkatli olmak ve kendi ihtiyaçlarınızı göz önünde bulundurmak önemlidir.
Love-Bombing = Aşırı İlgi
Narsist partnerin uyguladığı ‘aşk bombardımanı’ yani diğer adı ile “Love-bombing”, flört ilişkilerinde sıkça görülen bir taktiktir ve sıklıkla narsisizm spektrumunun bir parçası olarak kabul edilir. Bu taktik, genellikle narsist bireylerin ihtiyaçlarının karşılanmamış bir şekilde yetiştirilmiş olmalarından kaynaklanır. Çünkü bu bireyler, içlerindeki boşlukları dolduracak bir şeyler arayışı içindedirler. Sosyal veya sanal ortamda, narsist bir birey, istediği kişiye sürekli olarak mesajlar atar, arar veya sosyal medyada onay arar. Bu davranışların temel amacı, karşı tarafa ilgi uyandırmak ve onu kendi tarafına çekmektir.
Aşk bombardımanı (Love-bombing) uygulayan narsist bir birey, karşı tarafı etkilemek için romantik veya ilgi çekici mesajlar gönderir. Bu mesajlar, karşı tarafta özel ve değerli hissettirme amacı güder. Ancak, asıl amaç, narsist bireyin kendi ihtiyaçlarını karşılayacak birini bulmaktır. Karşı tarafın ilgisini çektikten ve onaylandığını düşündükten sonra, narsistik partner bir süre sonra ilgisini kaybeder ve karşı tarafı bir anda terk edebilir.
Narsist bir partner, karşı tarafı ‘ghosting’ yaparak terk etmeye karar verdiğinde, bu kararı aniden ve sıklıkla nedenini açıklamadan yapar. Bu davranış, karşı tarafta büyük bir şok ve hayal kırıklığı yaratır. Sonuç olarak, narsist partnerin sürekli olarak değişen ilgi ve duygusal bağlantıları, karşı tarafı duygusal olarak yıpratır. Bu durumda ilişkide güvensizlik ve karmaşa yaratır.
Ghosting = Ortadan Kaybolma
Hayaletleme yani “ghosting” , bir ilişkideki ani ve nedeni belirsiz bir şekilde ortadan kaybolma durumunu ifade eder. Narsistik bireyler arasında sıkça görülen bir davranış biçimi olan hayaletleme, özellikle flört dönemlerinde başlayan yoğun iletişimin aniden kesilmesiyle karakterizedir. Hayaletleme sonucunda, diğer taraf genellikle neyin yanlış gittiğini anlamakta zorlanır ve kendisinde bir sorun olduğunu düşünür. Bu durum, narsistik partnerin duygusal ihtiyaçlarının karşılanmaması veya beğeni alamaması durumunda ortaya çıkar.
Narsist bir partner, karşı taraftan istediği ilgi ve onayı alamazsa veya ilişki istediği gibi gitmezse, genellikle bir sonraki hedef arayışına girer. Bu, bir ilişki başarısız olduğunda veya partnerin beklentileri karşılamadığında sıkça görülen bir tepkidir. Hayaletleme, diğer tarafın duygusal olarak yıpranmasına ve ilişkide güvensizlik hissetmesine neden olacaktır.
Narsist bir partnerle ilişki yaşayan bireyler, ilişkinin gidişatını konuşmaya çalıştıklarında genellikle gaslighting denilen manipülatif bir davranışla karşılaşabilirler. Gaslighting, karşı tarafın duygularını ve algısını sorgulamak veya çarpıtmak amacıyla kullanılan bir taktiktir. Bu, narsistik bir partnerin kontrolü elinde tutma ve diğer tarafı kendisine bağımlı hale getirme çabalarının bir parçasıdır.
Gaslighting = Manipülayon
Gaslighting, psikolojik manipülasyonun bir türüdür ve bir kişiyi, farkında olmadan gerçekte olmayan bir durumu yapmış gibi inandırmak amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Özellikle flört ilişkilerinde uygulandığında, bu taktik psikolojik şiddet veya istismar sayılmaktadır. Gaslighting uygulayan kişi, kendisini suçsuz göstermek ve karşı tarafı manipüle etmek için, karşı tarafı yanlış anladığını ima eden bir dil kullanır.
Gaslighting’e maruz kalan kişi, zamanla partnerinin duygusal ve zihinsel istismarına maruz kaldığı için bağımlılık geliştirir. Bu bağımlılık, sürekli olarak manipüle edilen bir zihinden kaynaklanır. İstismara uğrayan kişinin zamanla kendine olan güvenini kaybetmesine neden olur.
Manipüleler Zinciri
Narsist bir partner, kendi ihtiyaçlarınızı göz önünde bulundurduğunuzda size bencil davrandığınızı iddia edebilir. Ancak, sağlıklı bir ilişkide kendi ihtiyaçlarınızı tanımak, ifade etmek ve korumak oldukça önemlidir. Bu bencil değil, kendinize saygı göstermek anlamına gelir. İlişkide dengeyi sağlamak için karşılıklı olarak ihtiyaçlarınızın ve sınırlarınızın farkında olmanız önemlidir. Sağlıklı bir ilişkide, partnerler birbirlerinin ihtiyaçlarını ve duygularını önemserler ve karşılıklı olarak desteklerler. Kendi ihtiyaçlarınızı ifade etmek ve sınırlarınızı belirlemek, ilişkinin sağlıklı bir şekilde ilerlemesine ve her iki tarafın da mutlu olmasına yardımcı olur. Oysa, narsist bir partner, sizin ihtiyaçlarınıza ve duygularınıza değer vermek yerine kendi ihtiyaçlarını ve isteklerini öncelikli olarak görme eğilimindedir. Bu durumda, partneriniz kendinizi ifade ettiğinizde veya sınırlarınızı belirlediğinizde, sizi bencil olmakla suçlayacaktır. Hatta size zarar bile verebilir. Bu, narsistik bir dinamikte sıkça görülen bir tepkidir.
Ancak, kendi ihtiyaçlarınızı göz önünde bulundurmanız ve sağlıklı sınırlar belirlemeniz bencil değil, tam tersine kendinize değer vermek ve kendi mutluluğunuzu önemsemektir. Eğer partneriniz bu tür sağlıklı sınırları kabul etmiyorsa veya sizi kendi ihtiyaçlarınızı ifade ettiğinizde suçluyorsa, bu ilişkinin sağlıklı olmadığına dair bir işarettir.
Yön Vermek
“Sevseydin şöyle yapardın” gibi ifadeler, manipülatif bir şekilde karşı tarafa kendi isteklerini kabul ettirmek veya suçlamak amacıyla kullanılır. Bu tür bir ifade, narsistik bir ilişkide sıkça görülen bir manipülasyon tekniğidir. Karşı tarafta suçluluk duygusu uyandırarak veya kendini savunmak zorunda hissettirerek istenilen davranışı elde etmeye çalışır. Örneğin, bir partner “Sevseydin, benim için bu kadar zor olmazdı” derse, diğer partner kendini suçlu hissederek istenilen davranışı gerçekleştirmeye çalışır.
Bu tür manipülatif ifadeler, karşı tarafta duygusal olarak manipülasyona yol açabilir. İlişkide sağlıklı iletişimi engelleyebilir. Sağlıklı bir ilişkide, iletişim açık ve dürüst olmalıdır. İstekler açıkça ifade edilmeli ve karşılıklı olarak anlayış gösterilmelidir. Manipülatif ifadelerle iletişim kurmak, güveni zayıflatabilir ve ilişkideki duygusal bağları zedeleyebilir. Bu türden manipülasyonları tanımak ve sınırlarınızı belirlemek önemlidir. Sağlıklı bir ilişkide, kendinizi ifade etmek ve sınırlarınızı korumak önemlidir. Eğer bir ilişkide bu tür manipülatif davranışlar sıkça görülüyorsa, ilişkinin sağlıklı olup olmadığını gözden geçirmek gerekir.
Narsist ‘in Potansiyeli Denemesi
Narsist birey, genellikle diğer insanları manipüle etmek ve kendi çıkarları doğrultusunda kullanmak için insanları denemek ister. Bu, ilişki başlangıcında karşı tarafın potansiyelini ölçmek amacıyla çeşitli manipülatif stratejiler kullanılmasını içerir. Narsist bir kişi, potansiyel bir partneri değerlendirirken onları test eder veya dener. Bu, karşı tarafın tepkilerini gözlemlemek ve nasıl kontrol edilebileceğini belirlemek için yapılabilir. Örneğin, narsistik bir kişi, potansiyel bir partnerin sınırlarını görmek için onlara zorlayıcı taleplerde bulunabilir. Başka bir açıdan bakarsak da, isteklerini açıkça ifade ettiğinde nasıl tepki vereceklerini görmek için onları manipüle edebilir.
Bu tür davranışlar, narsistik kişiliğin güç ve kontrol arayışının bir yansımasıdır. Karşı tarafın duygusal tepkilerini manipüle etmek ve kontrol etmek, narsistik kişinin egosunu tatmin etmeye ve güç kazanmaya yöneliktir. Ancak, sağlıklı bir ilişkide, bu tür manipülatif davranışlar yoktur. İlişkilerde güven, şeffaflık ve karşılıklı saygı ön plandadır. İlişki başlangıcında denemek veya test etmek yerine, karşılıklı olarak dürüstlük ve anlayışa dayalı bir iletişim kurmak önemlidir. Eğer bir ilişkide narsist bir partnerin manipülatif davranışlarını fark ederseniz, kendi sınırlarınızı korumak ve duygusal sağlığınızı korumak için adımlar atmaya önem verin. Gerekirse, profesyonel yardım alarak sağlıklı bir çözüm bulmak önemlidir.
Narsist Bir Partnerden Vazgeçmek Zor Olacak mı?
Bu ilişkiyi sonlandırmak genellikle zorlu bir süreç olarak bilinmektedir. Çünkü narsistik kişilik özellikleri genellikle güçlü, kendine güvenen ve çekici bir izlenim yaratır. Narsistik bir partner, manipülatif stratejiler kullanarak diğer kişiyi kontrol altında tutabilir. Bu durum başka duygusal bağlılık kurmayı ve devam eden ilişkiyi sonlandırmayı zorlaştıracak etkenlerdir.
İşte narsistik bir partnerle ilişkiyi sonlandırmakla ilgili bazı zorluklar:
Ayrılık kararınızı kabul etmek yerine sizi ikna etmek veya manipüle için çeşitli taktikler kullanmak isteyecektir. Örneğin, suçluluk duygusu uyandırmak, tehdit etmek veya size zarar vermek gibi yöntemler kullanabilir. Diğer kişiyi bağımlılık ve bağımlılık oluşturarak kontrol altında tutmaya çalışacaktır. Bu durumda, ilişkiden ayrılmak daha fazla zorlaşacaktır. Çünkü diğer kişi duygusal olarak bağımlı hale gelmiş olabilir. Bu sebeple de narsistik partneriyle ilişkisini sonlandırmakla ilgili korkuları olacaktır. Duygusal manipülasyon ve oyunlarla diğer kişinin duyguları üzerinde kontrol sağlamaya çalışacaktır. Bu tür manipülasyonlar, kişinin kendi duygularını tanıması ve doğru kararlar alması konusunda engel taşır. İlişkinin sonlanması durumunda egosal olarak yaralanmış hissedebilir. Bunun sonucunda öfke veya saldırganlık gösterebilir. Bu da ayrılığı daha da karmaşık hale getirecek ve diğer kişiyi endişelendirecektir. İlişkinin sonlanması durumunda sürekli olarak ilgi ve onay arayabilir. Bu da ayrılık sürecini uzatır ve diğer kişinin duygusal olarak tükenmesine neden olabilir.
Narsist bir partnerle ilişkiyi sonlandırmak zorlu bir süreçtir. Ancak sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek ve kendi mutluluğunuzu korumak için bu adımı atmak önemlidir. Bu süreçte kendinizi destekleyecek bir sosyal ağa ve gerektiğinde profesyonel yardıma başvurabileceğiniz bir destek sistemine sahip olmak önemlidir.
Narsistik Bir İlişkiden Sonra İyileşme Yolları
Narsist bireyle ilişkiler, kişinin duygusal, zihinsel, fiziksel olarak zarar gördüğü, toksik ilişki türlerinden biridir. Narsistik partnerler genellikle diğer kişileri manipüle eder. Kendi ihtiyaçlarını ön planda tutarlar ve karşılığında empati veya sevgi göstermezler. Bu tür ilişkilerden çıkmak oldukça zordur. Kişinin kendine olan güvenini, değerini ve kimliğini kaybetmesine neden olabilir. Ancak, bu tür bir ilişkiden sonra iyileşmek ve sağlıklı bir yaşam sürdürmek mümkündür. Kendinizi yeniden bulun ve iyileşmek için çaba gösterin. Kendinizden vazgeçmeyin.
Narsistik bir ilişkide genellikle kişinin kendi ihtiyaçları ve istekleri göz ardı edilmektedir. İlk adım, kendi ihtiyaçlarınızı tanıyıp onlara değer vermektir. Kendinize şu soruları sorun: “Ben ne istiyorum? Ne tür bir ilişki benim için sağlıklıdır? Hangi değerlere sahibim ve bunlara nasıl sadık kalabilirim?”
Duygusal olarak yıpranmış olabilirsiniz. Kabullenmekle başlayın. Çünkü, bir narsist “muş“ gibi yapmanın ustasıdır. Oysa sevmek gerçektir, “muş” gibi olamaz. Bu süreçte profesyonel destek almak oldukça önemlidir. Bir terapist veya danışman, ya da gerçek bir dost duygusal yaralarınızı iyileştirmenize destek olabilir. İişki dinamiklerini anlamanıza yardımcı olabilir.
İyileşme Süreci
Bu biraz zaman alacaktır ve herkes için bu süreç elbetteki farklılıklar gösterecektir. Kendinize bu süreci yaşamak ve kabul etmek için zaman tanıyın. Kendinizi hızlı bir şekilde iyileştirmeye zorlamayın ve duygularınızı bastırmaya çalışmayın.
Aile, dostlar ve güvendiğiniz kişilerden oluşan bir sosyal destek ağı, iyileşme sürecinde önemli bir rol oynar. Desteğe ihtiyacınız olduğunda yanınızda olan kişiler size moral verir ve duygusal destek sağlar. Kendinize fiziksel ve duygusal olarak iyi bakmak önemlidir. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve yeterli uyku, duygusal iyileşme sürecinizi destekleyin. Ayrıca kendinize zaman ayırarak, hobilerinizle ilgilenerek ve keyif aldığınız aktiviteler yaparak ruh halinizi yükseltebilirsiniz.
Sıkça yaşanan bir durum da, kişinin kendi sınırlarını belirleyememesidir. Kendi sınırlarınızı belirlemek ve bu sınırlara saygı duymak, sağlıklı ilişkiler kurmanın temelidir. İnsanların size nasıl davranması gerektiğine dair net olun ve bunu kararlılıkla ifade edin.
İlişki sonrasında, kişinin kendine olan güveni ve özsaygısı genellikle zedelenmektedir. Kendinize karşı şefkatli olun ve kendi iç sesinizi olumlu yönde yönlendirin. Kendinizi eleştirmek yerine, başarılarınızı kutlayın ve kendinize sevgiyle yaklaşın.
Narsist birey ile bir ilişkiden sonra iyileşme süreci zorlu olacaktır, fakat bu mümkündür. Kendinize zaman tanıyın, profesyonel destek alın ve kendinize şefkatli olun. Unutmayın ki, herkes sağlıklı, destekleyici ve sevgi dolu bir ilişkiyi hak eder.
