Psikoterapi, akıl sağlığı sorunlarını tedavi etmek için bir psikiyatrist veya psikolog ile konuşarak gerçekleştirilen terapi yöntemlerini ifade eden genel bir terimdir. Psikoterapi, insanların kendilerini, duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını daha iyi anlamalarına ve yönetmelerine yardımcı olmaktadır.
Bunun yanı sıra, depresyon, anksiyete, travma, bağımlılık gibi konularda psikoterapi işe yaramaktadır. Aynı zamanda ilişki sorunları, yas, kişilik bozuklukları gibi çeşitli psikolojik sorunlarla başa çıkmaya yardımcı olabilmektedir. Aynı zamanda insanların kendine güvenini, özsaygısını kazanmasını sağlamaktadır. Bir yandan da iletişim becerilerini, problem çözme becerilerini, stres yönetimini ve yaşam kalitesini arttırmaktadır. Bunun dışında insanların kendilerini ve başkalarını daha iyi tanımalarına, anlamalarına ve kabul etmelerine yardımcı olmaktadır.
Kimler İçin Uygundur?
Psikoterapi, psikolojik sorunları olan veya kişisel gelişimlerini desteklemek isteyen her yaştan insan için uygundur. Aynı zamanda insanların duygusal, davranışsal veya zihinsel sorunlarını çözmelerine veya azaltmalarına yardımcı olmaktadır. Psikoterapi, şu kişiler için uygun olabilir:
- Anksiyete ve panik atak gibi anksiyete bozuklukları yaşayanlar.
- Depresyon veya duygudurum bozukluğu yaşayanlar.
- İlişki sorunları, aile problemleri veya çift terapisi ihtiyacı duyanlar.
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi travma sonrası durumlarla başa çıkmak isteyenler.
- Özsaygıyı artırmak veya kişisel gelişim hedefleyenler.
- Çocuklar ve ergenler.
Psikoterapiye başlamadan önce, psikoterapistinizle beklentilerinizi, hedeflerinizi, süreci ve olası riskleri konuşmanız gerekmektedir. Psikoterapi, kişisel ve gizli bir deneyimdir. Psikoterapistiniz, sizinle paylaştığınız bilgileri korumak için etik kurallara uymalıdır.
Nasıl Yapılır?
Psikoterapi, psikolojik sorunları olan veya kişisel gelişimlerini desteklemek isteyen kişilerin profesyonel bir psikoterapist ile görüşmesi şeklinde yapılan bir süreçtir. Psikoterapi nasıl yapılır sorusunun cevabı, psikoterapi türüne, psikoterapistin tercihine ve danışanın ihtiyacına göre değişebilmektedir. Ancak genel olarak psikoterapi şu adımları içermektedir:
- Psikoterapiye başlamadan önce, psikoterapist ile danışan arasında güven, saygı ve işbirliği temelli bir ilişki kurulmaktadır. Psikoterapist, danışana süreç, hedefler, beklentiler, ücret, süre ve gizlilik ilkesi hakkında bilgi verir.
- Psikoterapist, danışanın kişilik özelliklerini, yaşam öyküsünü, psikolojik sorunlarını, duygu ve düşüncelerini, güçlü ve zayıf yönlerini, ihtiyaç ve isteklerini değerlendirmek için çeşitli testler, görüşmeler ve gözlemler yapar.
- Psikoterapist, danışanın sorunlarına uygun bir psikoterapi türü ve yöntemi seçer.
- Psikoterapist, danışan ile belirli aralıklarla 45-60 dakika süren seanslar halinde görüşür. Seanslarda psikoterapist, danışana sorular sorar, duygu ve düşüncelerini ifade etmesine yardımcı olur. Psikoterapist, geri bildirim verir, yeni beceriler veya stratejiler öğretir, çözüm önerileri sunar, destekler, motive eder ve yönlendirir.
- Bu süreç, danışanın hedeflerine ulaşması, sorunlarını çözmesi veya azaltması, kendini geliştirmesi, yaşam kalitesini artırması ve psikoterapiye ihtiyaç duymaması durumunda sonlandırılmaktadır.
Hangi Yöntemler Var?
Psikoterapi yöntemleri, farklı kuramlara, tekniklere ve hedeflere dayanarak, kişilerin duygu, düşünce ve davranışlarını daha iyi anlamalarına ve yönetmelerine yardımcı olur. Psikoterapi yöntemleri arasında en yaygın olanları şunlardır:
Bilişsel davranışçı terapi (BDT):
Bu terapi, sağlıksız ve olumsuz düşüncelerin duygu ve davranışlara olan etkilerine odaklanır. Psikoterapist, danışanın düşüncelerini ve inançlarını sorgulamasına, alternatif yorumlar yapmasına ve daha sağlıklı düşünme kalıpları ve alışkanlıklarını benimsemesine yardımcı olur. BDT, depresyon, anksiyete, obsesif kompulsif bozukluk, panik bozukluk, fobiler gibi pek çok psikiyatrik sorunun tedavisinde etkilidir.
Psikanaliz ve psikanalitik psikoterapi:
Bu terapi, bilinçdışı süreçlerin, çocukluk deneyimlerinin ve savunma mekanizmalarının kişinin duygu, düşünce ve davranışlarını nasıl etkilediğini araştırır. Psikoterapist, danışanın geçmişte yaşadığı travmaları, çatışmaları ve bastırılmış duyguları ortaya çıkarmasına destek olur. Aynı zamanda bunlarla yüzleşmesine ve çözmesine de yardımcı olur.
Aile ve çift terapisi:
Bu terapi, aile veya çift olarak birlikte terapi almak isteyen kişiler için uygundur. Psikoterapist, aile veya çift üyeleri arasındaki iletişim, çatışma, bağlanma, roller gibi konuları ele alır. Psikoterapist, aile veya çift üyelerinin birbirlerini daha iyi anlamalarına, duygularını ifade etmelerine yardımcı olmaktadır. Bunun yanı sıra sorunları çözmelerine ve ilişkilerini geliştirmelerine de yardımcı olur. Aile ve çift terapisi, boşanma, evlilik, ebeveynlik, aile içi şiddet, sadakatsizlik, bağımlılık gibi ilişki sorunlarının tedavisinde kullanılmaktadır.
Oyun terapisi:
Bu terapi, çocuklar için uygundur. Psikoterapist, çocuğun oyun aracılığıyla duygu, düşünce ve davranışlarını ifade etmesinde yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda kendini tanımasına, güven kazanmasına ve sorunlarını çözmesine de destek olmaktadır. Psikoterapist, çocuğun oyununu gözlemler, yorumlar, geri bildirim verir, yönlendirir ve katılır. Oyun terapisi, çocuklarda görülen kaygı, depresyon, öfke, travma, öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği, hiperaktivite, uyum sorunları gibi psikolojik sorunların tedavisinde kullanılmaktadır.
Grup terapisi:
Psikoterapist, grup üyelerinin birbirleriyle iletişim kurmalarına, duygu ve düşüncelerini paylaşmalarını sağlamaktadır. Psikoterapist, grup sürecini yönetir, grup kurallarını belirler, grup üyelerine geri bildirim verir ve yönlendirir. Grup terapisi, yas, bağımlılık, sosyal fobi, stres, depresyon gibi pek çok psikolojik sorunun tedavisinde kullanılmaktadır.
